Poszetka 'Powidok słońca' Władysław Strzemiński

Poszetka przedstawiająca obraz Władysława Strzemińskiego, wybitnego polskiego malarza, jednego z najważniejszych twórców pierwszej połowy XX wieku.

Więcej na temat jego życia i twórczości możecie przeczytać tutaj.

Obraz: "Powidok słońca", 1948

Autor: Władysław Strzemiński

Źródło: Muzeum Sztuki w Łodzi

Powidok jest obrazem wewnętrznym, powstającym na siatkówce oka po chwili patrzenia na przedmiot odbijający światło albo na samo źródło światła.

W latach powojennych Władysław Strzemiński zajmował się w swym malarstwie i teorii analizą mechanizmu postrzegania. W książce pod znaczącym tytułem "Teoria widzenia" dokonał syntetycznej prezentacji zagadnienia, ale rozpatrywał je na różnych płaszczyznach interpretacyjnych. Przemiany sposobów percepcji ukazywał w kontekście zmian świadomości społeczeństwa, które były warunkowane ekonomią i polityką. Jednak niezależnie od tych rozważań Strzemiński podjął w swym tekście również trud opisu i analizy samego mechanizmu widzenia, w oderwaniu od kształtujących je okoliczności, używając takich pojęć, jak widzenie dwuoczne, klucze kompozycyjne, kontrasty czy strefy widzenia.

Oko zajęło szczególne miejsce w powojennych realizacjach artysty jako podstawowy organ umożliwiający percepcję. Widzenie w jego ujęciu przestało być domeną matematyki i geometrii, jak miało to miejsce w aktualnej do początków XX stulecia tradycji albertiańskiej perspektywy. Oko - czyli właściwe miejsce powstawania obrazów - w koncepcji Strzemińskiego zostało wprowadzone w materię ciała i nabrało przede wszystkim fizjologicznego wymiaru.

W malarstwie powidokowym owa płynna linia wypełniana jest najczęściej czystą barwą, w kontrastowych zestawieniach, co daje efekt pulsującego rytmu zmiennych form i kolorów. "Powidok słońca" to kompozycja złożona z dwóch części, w której linia podziału przebiega wzdłuż pionowej osi, wyraźnie oddzielającej po prawej stronie płótna mniej więcej jedną trzecią pola obrazu. W jego większej części, po lewej stronie, malarz stosuje żywe barwy czerwieni i błękitu, przywołujące wrażenie spojrzenia kierowanego wprost w słońce. Po prawej stronie obrazu kolorystyka ulega wyciszeniu, barwy są stonowane, rozbielone, dominuje jasny oranż i błękit. Kontrast tych dwóch części obrazu pogłębiony zostaje przez znaczącą różnicę faktur. Po lewej stronie kompozycji farba nakładana jest grubo, impastami znaczącymi dukt pędzla, po prawej cienko i gładko, bez widocznych śladów pracy ręki malarza.

Dwie strefy w obrazie zdają się odpowiadać różnym fazom procesu widzenia powidokowego. Na początku, podczas bezpośredniej obserwacji słońca, zostało ono zgodnie z prawami optyki przekształcone w swój powidok w barwie dopełniającej, czyli niebieskiej. Potem, pod wpływem działania czasu, intensywny obraz ulega powolnemu zatarciu i roztopieniu, natężenie walorowe barwy zmienia się bowiem stopniowo w zależności od ilości światła przenikającego przez mniej lub bardziej zaciśnięte powieki.

Źródło: Culture.pl