Obrazy mistrzów "W altanie"

Długa historia powstawania obrazu "W altanie" to dzieje obsesyjnej walki Aleksandra Gierymskiego o doskonałość płótna i nieustannych zmagań malarza z własną neurozą.

Geneza obrazu zaczyna się od reakcji autora na krytykę jego wcześniejszych prac. Na początku 1876 roku, po wystawieniu "Austerii rzymskiej" i "Gry w mora" rozżalony Gierymski pisał w liście do Henryka Szaniawskiego:

"Szkoda, że o mnie w Warszawie mają pojęcie, żem tylko malarz rodzajowy, prawie nie karczemny."

Aleksander Gierymski decyduje się więc namalować obraz będący antytezą "karczemności", odległy też od rodzajowej anegdotyczności: XVIII-wiecznej sceny ogrodowej, pozbawiony fabularnej treści i zbudowany wyłącznie środkami czysto malarskimi.

Synteza faktury, koloru i światła ma oczywiście wynikać przede wszystkim z drobiazgowej obserwacji natury - pod tym względem artysta pozostaje konsekwentny przez całą twórczość. "W altanie" stanowi jednak rodzaj protestu przeciw zaszufladkowaniu jego środków artystycznych jako stosownych tylko dla na poły publicystycznego odmalowywania życia warstw najbiedniejszych. Jest to próba udowodnienia niedowiarkom, że naturalistyczne środki mogą stanowić podstawę każdego rodzaju malarstwa.

Listowne żale Gierymskiego były bowiem reakcją i na zarzuty, i na pochwały. Jest to zresztą charakterystyczny rys osobowości malarza - skrajnego perfekcjonisty, zarazem wiecznie przekonanego o swym niepowodzeniu. Z jednej strony będzie wciąż dopominał się o najwyższe uznanie dla swej sztuki, z drugiej - sam siebie nieustannie uważał za młodszego brata wielkiego malarza Maksymiliana Gierymskiego. Dziś, gdy większą wagę przywiązujemy raczej do sztuki Aleksandra niż Maksymiliana, wydaje się to dziwne. Pamiętajmy jednak, że w tamtej epoce za wybitniejszego uważano starszego z braci i że część odpowiedzialności za to ponosił przekonany o swej niższości Aleksander. Jego pierwsze znaczące wystawy, których pokłosiem jest list do Szaniawskiego, nastąpiły już po śmierci brata. Sprawia to wrażenie, jakby przyjął rolę zastępcy zmarłej znakomitości, ale równocześnie - jakby dopiero pozbawiony przytłaczającej osobowości Maksymiliana mógł przemówić własnym głosem.

Długa historia powstawania "W altanie" to dzieje obsesyjnej walki o doskonałość płótna, ale też nieustannych zmagań malarza z własną neurozą. Pierwsza wersja obrazu powstawała aż pięć lat. Poprzedziły ją dziesiątki, jeśli nie setki szkiców malarskich, przedstawiających najrozmaitsze detale tytułowej altany i przedmiotów w niej się znajdujących. Są one często wyjątkowo subtelnymi i szczegółowymi studiami światła. Obecnie niektórym z tych studiów, będącymi właściwe skończonymi, autonomicznymi obrazami, przyznaje się wartość co najmniej równą ostatecznej wersji dzieła. Dzięki skupieniu tylko na jednym detalu, studia te pozbawione są wad wersji ostatecznej: braku dominanty kompozycyjnej i niedostatecznej wiarygodności postaci ludzkich.

Źródlo: culture.pl

-----------

Poszetka jest częścią naszej kolekcji „Arcydzieła Mistrzów”, którą realizujemy ze zbiorów Muzeum Narodowym w Warszawie. Powstała w limitowanej ilości 100 sztuk. wykonana z najwyższej klasy angielskiego jedwabiu z rejonu Macclesfield, w wielkości oddającej detale dzieła (40 x 40 cm). Ręcznie obszyta w Polsce metodą „royal”.